Jul 26, 2016

শংকৰদেৱ, মাইলছ ব্ৰনছন আৰু টেকন’লজি। মোৰ দৃষ্টিত অসমীয়া ভাষাৰ বিবৰ্তনৰ পথত তিনিটা মাইলৰ খুটি৷

ৰাজীৱ ফুকন
শংকৰদেৱৰ অৱদানৰ কথা নিলিখোঁ৷ লিখাৰ প্ৰয়োজনো নাই৷ সন্দেহাতীত যে প্ৰথমটো মাইলৰ খুটি তেওঁয়ে পুতিছিল৷ দ্বিতীয়টো পুতিলে মাইলছ ব্ৰনছনে৷ অসমীয়াত কিতাপ চপালে, অভিধান লিখিলে, আলোচনী উলিয়ালে৷ ঢেঁকীয়াল ফুকনৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ অকলেই ইংৰাজৰ লগত যুঁজি যুঁজি অসমৰ বিদ্যালয়, ক’ৰ্ট কাছাৰীৰ পৰা বঙালী ভাষা আঁতৰাই অসমীয়া ভাষাক পুনৰ স্থাপন কৰিলে৷ অসমীয়া ভাষাৰ সেই সংকতৰ সময়ত তেওঁ নথকা হ'লে, এই ভাষাটোক, যাক তেতিয়া বঙালীৰ উপভাষা বুলি কোৱা হৈছিল , আজি হয়টো আমি "কথিত বঙালী" বা "অসমীয়া বঙালী" বুলি গ্ৰহণ কৰি ল'লো হেতেন৷ অসমত থকা সময়ছোৱাত, ইয়াৰ প্ৰতিকূল পৰিবেশত  তেওঁ বন্ধু আৰু ভগ্নীক হেৰুৱাইছিল৷ অথচ অসমত অসমীয়া ভাষাক পুনৰ স্থাপন কৰিব নোৱাৰালৈকে তেওঁ অসম এৰি যোৱা নাছিল৷ নিজৰ প্ৰাণতকৈও অসমীয়াক আপোন বুলি ভবা, ভাল পোৱা মানুহজনে মৃত্যুৰ আগ-মুহূৰ্তত হেনো অসমীয়াতহে বাইবেলৰ প্ৰাৰ্থনা আওৰাইছিল৷ আৰু সেই ভাল পোৱাৰ বিনিময়ত আমি তেওঁক পাহৰি গ’লোঁ৷ বহুতে হয়টো জীৱন কালত এবাৰলৈ তেওঁৰ নামটো নুশুনিলে৷ লৰেন্স অৱ আৰবিয়াৰ আৰবত যি অৱদান, বা গান্ধীৰ আফ্ৰিকাত৷ ব্ৰনছনৰো অসমত তাৰ তুলনাত কম নাছিল৷
আন এজন ব্ৰনছন আমাৰ পাঠশালালৈও আহিছিল৷ চাকৰি সুত্ৰে৷ অসমত আহি অসমীয়াৰ প্ৰেমত পৰিল৷ বৰগীত শিকিলে, সত্ৰীয়া নৃত্য শিকিলে, ৩৭ বছৰ বয়সত অসমীয়া ভাষাত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী ল'লে৷ অসমীয়াতে গল্প, প্ৰবন্ধ আৰু কিতাপৰ ওপৰত কিতাপ লিখিলে৷ অৱসৰৰ পিছতো মৃত্যুৰ আগ মুহূৰ্তলৈ তেওঁ বজালী কলেজত শিক্ষকতা কৰিলে৷ বজালী কলেজক বুকু ভৰি ভাল পাইছিল৷ শেষ ইচ্ছা, মৃত্যুৰ পিছতো তাতেই শুই থাকিব৷ দাঙি নি জ্বলাই পেলোৱা হ'ল ৰেল লাইনৰ দাঁতিত৷ এইটো বেলেগ বিষয়৷ পিছত লিখিম তেওঁৰ বিষয়ে৷

এতিয়া আহোঁ তৃতীয়টো মাইলৰ খুটিলৈ৷ প্ৰথম দুজনৰ অৱদানৰ সৈতে প্ৰত্যখ্য বা পৰোক্ষ ভাৱে ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ কথা জড়িত আছিল৷ শংকৰদেৱৰ সময়ছোৱাত ভাষাটোৰ প্ৰতি বিশেষ প্ৰত্যাহ্বান অহা নাছিল৷ সেই সময়ত অসমীয়া ভাষাৰ জড়িয়তে তেওঁ ধৰ্মৰ বাণী প্ৰচাৰ কৰি, সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ সৃষ্টি কৰি, এটা সু-সংগঠিত আধুনিক জাতিৰ সৃষ্টি কৰি গ'ল৷ ব্ৰনছনো আহিছিল খ্ৰীষ্ট ধৰ্মৰ বাণীৰে, অসমৰ চৌদিশে দিব্য পোহৰ পেলাই অসমৰ চুক কোন উজলাই তুলিবলৈ৷ খৃষ্ট ধৰ্মৰ প্ৰচাৰৰ লগত অসমীয়া ভাষাৰ নিশ্চিত সম্পৰ্ক আছিল৷  কিন্তু ব্ৰনছনে ভাষাটোৰ কাৰণে কৰা যুঁজ, সেই উদ্দেশ্যৰ উৰ্ধত, অসমীয়াৰ প্ৰতি থকা তেওঁৰ প্ৰেম, আদৰ্শগত কাৰণ, মানৱতাৰ খাতিৰত যে আছিল, সেয়া নিশ্চিত৷  তৃতীয়টো খুটি পুতিলে টেকন’লজিয়ে৷ মুখ্য ভূমিকা ল'লে ফেচবুক আৰু স্মাৰ্ট ফোনে। আগৰ দুজনক যদি দেৱ দূত বুলি কওঁ, টেকন’লজীক কি নাম দিম, ভাবি পোৱা নাই৷ বিজ্ঞানৰ দূত বুলিও আমি  ক'ব নোৱাৰোঁ৷ কাৰণ ইয়াত বাণিজ্যিক কাৰণো জড়িত আছে৷ টেকন’লজীৰ পৃথিৱীখনৰ কেন্দ্ৰই হৈছে বাণিজ্য৷
ভাষাটোলৈ টেকন'লজীৰ অৱদানৰ প্ৰথমটো ইংগিত পাইছিলোঁ, অসমলৈ যেতিয়া  মোবাইল ফোন আহিল৷ ৰোমান লিপিৰ জড়িয়তে হ’লেও চিঠি লেখা প্ৰথাটোক ই পুনৰ জীৱন দিছিল৷ প্ৰেমিকে,  প্ৰেমিকালৈ লিখা দীঘল দীঘল SMS বোৰ৷ লেখাৰ মাধ্যমেৰে মনৰ ভাৱ প্ৰকাশৰ চেষ্টা৷ তাকো সীমিত শব্দৰ মাজত৷ ইও এটা ভাৱ-ভাষাৰ অনুশীলন৷ আগতে মাহত এখন দুখন চিঠি লিখিছিল৷ মোবাইলৰ আশীৰ্বাদত দিনে দহখন লিখিব পৰা হ'ল৷ চিঠি লেখা প্ৰথাটো ঘুৰাই অনাৰ দৰে, টেকলনজীয়ে পিছত ডাকোৱালজনকো ঘুৰাই আনিলে, অনলাইন স্বপিঙৰ জড়িয়তে।

নকিয়াৰ অসমীয়া ইন্টাৰফেচ
বাণিজ্যিক কাৰণতেই পিছত নকিয়াই ইউজাৰ ইন্টাৰফেচতো অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰবেশ ঘটালে৷ পিছত দেখিলো  ফিনলেণ্ডৰ এই কোম্পানীটোৱে তেওঁলোকৰ পেকেট বোৰতো অসমীয়া লেবেল লগাইছে৷ হয়টো সেই সময়ত অসমীয়া চেটেলাইত চেনেলবোৰৰ উত্থানে, ৰাষ্ট্ৰীয়, আন্ত: ৰাষ্ট্ৰীয় কোম্পানীবোৰক অসমৰ বজাৰ খনৰ পিনে দৃষ্টিগোচৰ কৰিছিল৷ সেয়ে, এয়াৰটেল, ভোডাফোন, চাবোন, চেম্পু সকলোৱে বিজ্ঞাপনবোৰ অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিবলৈ ল'লে৷ লগতে পোষ্টাৰ, হৰ্ডিং ইত্যাদি৷ এই টেলিভিচন চেনেলবোৰো টেকন'লজীৰে অৱদান৷ লগতে অসমীয়া ছবি-জগতখনক অকণমান আশাৰ মুখ দেখোৱা, ইয়াতে প্ৰতিদন্দীতাৰ পৰিবেশৰ  সৃষ্টি কৰা, DSLR কেমেৰাটো আৰু এডিটিং, কালাৰ গ্ৰেডিংৰ চফ্টৱেৰ সমূহো টেকন'লজিৰে অৱদান৷

উইকিপিডিয়াত উল্লেখ থকা মতে পৃথিৱীৰ সাত হাজাৰ ভাষাৰ ৬৭ নম্বৰ স্থানত আছে অসমীয়া ভাষা৷ সেই সময়ত অসমীয়া ভাষাৰ স্থান ৫৮ নম্বৰত আছিলে৷ গ্ৰীক, চেজ, চুইদিচ, আইৰিচ, ডেনিছ আদি ভাষাৰ স্থানো অসমীয়াৰ পিছত৷ সেয়ে গুগুল, নকিয়া, এপল, মাইক্ৰচফ্ট আদি কোম্পানীয়ে প্ৰথমৰ পৰাই বিশ্বৰ আগশাৰীৰ ভাষা কেইটামানৰ লগতে এই ভাষাটোক যথেষ্ট গুৰুত্ব দি আহিছিল৷ মাইক্ৰচফ্টৰ ৱেবচাইটকে আদি কৰি তেওঁলোকৰ অপাৰেটিং চিষ্টেম, মাইক্ৰচফ্ট অফিছ আদি প্ৰায়ভাগ প্ৰডাক্টৰে অসমীয়া সংস্কৰণ এটা উলিয়াই গৈছিল৷
তৃতীয়টো মাইলৰ খুটিত মুখ্য ভূমিকা ল'লে ফেচবুকে৷ প্ৰথম অৱস্থাত ফেচবুক চলাবলৈ কম্পিউটাৰ জ্ঞানৰ প্ৰয়োজন হৈছিল৷ কম্পিউটাৰত ইন্টাৰনেট সংযোগ কৰাটোও সকলোৰে পক্ষে সম্ভৱ নহৈছিল৷ আৰু অসমীয়া লিপিত লিখিবলৈ ফিজিকেল অসমীয়া কী-ব'ৰ্ডো নাছিল৷ সেইখিনি সময়তে বেছিভাগ চফ্টৱেৰ, অপাৰেটিং চিষ্টেমে UNICODEক আকোৱালি লোৱাত, অভ্ৰ, পাণিনি আদি কেবাটাও ইউনিক’ড ইনপুট মেঠদ ওলাল৷ মাইক্ৰচফ্টে Windows 7ত অসমীয়া ইউজাৰ ইন্টাৰফেচৰ লগতে Indic input methodৰ সংযোজন কৰিলে৷ তাৰ ফলত অলপ কষ্ট কৰি হ’লেও অসমীয়া লিখিব পৰা হ'ল৷

এই ক্ষেত্ৰত ফেচবুকৰ কেইটামান গ্ৰুপে, আৰু কেইজনমান নিৰ্দিষ্ট ব্যক্তিয়ে যথেষ্ট আগ ভাগ ল'লে৷  যেনে অসমীয়াত কথা বতৰা৷ এই গ্ৰুপটোৰ সদস্য সকলে মানুহক ইউনিক'ডৰ লগত পৰিচয় কৰালে,  বেলেগ বেলগ ইনপুট মেঠদ বোৰৰ জড়িয়তে কেনেকৈ অসমীয়া লিখিব পাৰি তাকো শিকালে৷ আৰু মানুহক অসমীয়াত লেখিবলৈ উৎসাহী কৰি গ'ল৷ যাৰ ফলত ইন্টাৰনেটত অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰসাৰৰ উপৰিও এচাম নতুন, লেখক লেখিকাৰ সৃষ্টি হ'ল৷ যথেষ্ট সংক্ষক গুণগত মানদণ্ডৰ গল্প, কবিতা, প্ৰবন্ধ ওলাল৷  লেখা মেলাৰ চৰ্চা কৰিবলৈ নতুন নতুন গ্ৰুপ ওলাল, মু্ক্ত চিন্তা নামৰ অতি সুন্দৰ গ্ৰুপ এটা মই অলপতে দেখিবলৈ পাইছোঁ৷ ৰগৰ নামৰো গ্ৰুপ এটা আছে, য'ত ব্যংগাত্মক ৰম্যৰচনাৰ লগতে খুহুটীয়া পদ্য, গল্প, কৌতুক আদিৰ চৰ্চা কৰি যোৱা দেখিছোঁ৷ পাঠশালাৰ গ্ৰুপ পাঠশালা ৰ'কছতো সেই সময়ত ইউনিক'ডৰ জড়িয়তে অসমীয়া লেখাক লৈ যথেষ্ট চৰ্চা হৈছিল৷

পিছত স্মাৰ্ট-ফোনবোৰ সহজলভ্য হৈ পৰাত, ভাৰ্চুৱেল কী-বোৰ্ডে ফিজিকেল অসমীয়া কী-ব'ৰ্ডৰ অভাৱ গুচালে, কম্পিউটাৰৰ প্ৰয়োজন আঁতৰিল৷ ফলত সকলোৱে মোবাইলতে অসমীয়া লেখা মেলা কৰিব পৰা হ'ল৷ ফেচবুক মোবাইল কেন্দ্ৰীক হৈ পৰাত ফেচবুক ব্যৱহাৰকাৰীৰ সংখ্যা বাঢ়িল৷ যাৰ ফলত, এতিয়া এনেকুৱা হৈ পৰিছে যে ফেচবুকটো খুলিলেই অসমীয়া৷ আৰু অসমীয়াত লেখাটোৱেই ফেচ্যন৷ যি আমাৰ ভাষাটোৰ বাবে অতিকৈ শুভলক্ষণ৷
এই খিনিতে মই ফেচবুকৰ লেখক সকলক এটা অনুৰোধ কৰো যে, ফেচবুকটো ইন্টাৰনেটৰ এটা সৰু অংশহে৷ জেওৰাৰে বেৰি ৰখা৷ আমাৰ বেছিভাগ লেখা মেলাই এই জেওৰাখনৰ মাজত আবদ্ধ হৈ আছে৷ এটা গ্ৰুপৰ মানুহে, আন এটা গ্ৰুপৰ লেখা মেলাৰ একো উমান নাপায়৷ তাৰোপৰি দুদিন মান পিছত লেখাবোৰ প্ৰায় হেৰাই যোৱাৰ নিচিনা হয়৷ সেয়ে মই আপোনালোকক অনুৰোধ কৰিছোঁ, এই লেখাবোৰক আপোনালোকে ফেচবুকৰ বাহিৰলৈ উলিয়াই অনাৰ চেষ্টা কৰে যেন৷ লেখাবোৰ ৱেবচাইট বা ব্লগৰ জড়িয়তে সংৰক্ষণ কৰি ৰখাৰ ব্যৱস্থা কৰে যেন৷ তেতিয়াহে প্ৰকৃতাৰ্থত ইন্টাৰনেটত অসমীয়া কন্টেন্ট বৃদ্ধি হোৱা বুলি কব পৰা যাব৷ পোষ্টবোৰ গুগুলত চাৰ্চ কৰিলে ওলাব৷ মানুহে যেতিয়াই ইচ্ছা, তেতিয়াই বিচাৰি পাব৷ এই ক্ষেত্ৰত অসমীয়াত কথা বতৰা গ্ৰুপটোৱেও প্ৰথমৰ পৰাই xahitya.org নামেৰে এটা ৱেবচাইট চলাই আহিছে৷ গতিকে আন আন গ্ৰুপ আৰু লেখক সকলেও অন্ততঃ  ব্লগ একোটা মেইন্টেইন কৰাটো উচিত বুলি ভাবো৷

এইখিনিতে মই ইউনিক'ড ব্যৱস্থাটোৰ এটা সীমাবদ্ধতাৰ কথাও উল্লেখ কৰি থওঁ৷ ইয়াতে অসমীয়া আৰু বঙালী ভাষাটা একেলগে আছে৷ যাৰ ফলত গুগুলত অসমীয়া চাৰ্চ কৰিলে বঙালী ৰিজাল্টো ওলাই৷ যিহেতু প্ৰায় ভাগ অসমীয়া আৰু বঙালী শব্দৰ মিল আছে৷ মোৰ যিমান দূৰ মনত পৰে, অসমীয়াত কথা বতৰা গ্ৰুপৰে কেইজনমান সদস্যই, অসমীয়াটোক বঙালীৰ পৰা বেলেগকৈ উলিয়াই আনিবলৈ দিল্লীলৈও গৈছিল৷ কিন্তু  ইউনিক'ডৰ ৰেঞ্জৰ অভাৱত অসমীয়া, বঙালী একেলগেই ৰাখিব লগীয়া হ'ল৷
এয়া আছিল বৰ্তমানলৈকে টেকন'লজীয়ে ভাষাটোলৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ কেইটামান উদাহৰণ৷ ইয়াৰ আগৰ লেখাটোত মই Google Translateৰ কথা উল্লেখ কৰিছিলোঁ৷ Google Translateৰ সহায়ত যিকোনো ভাষাৰ ৱেবচাইট, কিতাপ, অদিঅ', ভিডিঅ' সকলো অসমীয়াতে পঢ়িব পৰা যাব৷ অসমীয়াতে লেখি বিদেশী মানুহৰ লগত চাটিং কৰিব পৰা যাব, ফোনত কথা পাতিব পৰা যাব৷ চাটিং কৰাটো হিন্দী, বঙালী ভাষাত ইতিমধ্যে সম্ভৱ হৈছে৷ স্পেনিছ আদি ভাষাত কথা পাতিব পৰা হৈছে আৰু চচমাৰ জড়িয়তে বিদেশী ভাষাৰ, কিতাপ, পোষ্টাৰ-হৰ্ডিং পঢ়িবলৈ সক্ষম হৈছে৷ এদিন আমিও তেনেকুৱা চচমাৰে ফ্ৰান্স, স্পেইন আদিৰ ৰাজপথৰ পোষ্টাৰ, হৰ্ডিং সমূহ অসমীয়াতে পঢ়িব পাৰিম৷ যি সকলে Google Translateৰ ওপৰত লেখা পোষ্টটো পঢ়া নাই, এতিয়াই পঢ়িবলৈ অনুৰোধ কৰিলোঁ৷ তাৰ বাবে ইয়াতে ক্লিক কৰক। কাৰণ Google Translateত অসমীয়া ভাষাটো যোগ কৰিবলৈ হলে গুগুলক আমাৰ সহায়ৰ প্ৰয়োজন আছে৷


ইয়াৰ পিছৰ আন এটা পোষ্টত, মোবাইলটো কিদৰে উপন্যাস এখন সম্পুৰ্ণ কৰিব পাৰকৈ  প্ৰস্তুত কৰি ল'ব পাৰি, তাকেই দেখোৱাৰ চেষ্টা কৰিম, গতিকে আমাৰ ইউটিউব চেনেল Me, Myself and Rajiv Phukan  আজিয়েই চাবস্ক্ৰাইব কৰক৷ আৰু আমাৰ এই ব্লগটো বুক মাৰ্ক কৰি ৰাখক৷ ধন্যবাদ।